Độc đáo lễ cúng bến thuyền độc mộc hồ Lắk tại Buôn Jun, thị trấn Liên Sơn

Buôn Jun, thị trấn Liên Sơn là một buôn có từ lâu đời của người dân tộc M’nông R’lâm ở huyện Lắk. Đây cũng được coi là cái nôi của nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc M’nông, nơi đây còn lưu giữ rất nhiều phong tục tập quán truyền thống tốt đẹp của cha ông xưa để lại như lễ cúng sức khoẻ cho voi, lễ cúng nhà mới, lễ cúng hạ thuỷ thuyền, lễ mừng thọ,… Trong đó lễ cúng bến thuyền độc mộc hồ Lắk được người dân nơi đây rất coi trọng và trở thành nét đẹp văn hoá truyền thống của người M’nông R’lâm nói riêng và người M’nông ở huyện Lắk nói chung.

Buôn Jun nằm ven hồ Lắk, trước đây đời sống của người chủ yếu dựa vào Hồ Lắk vì vậy thuyền độc mộc là phương tiện đi lại chủ yếu của người dân, dù đi nương rẫy, đi đánh bắt cá hay đi sang các buôn làng khác đều chủ yếu di chuyển bằng thuyền độc mộc và nơi các con thuyền độc mộc của những người dân trong buôn đậu đã trở thành nơi được mọi người trong buôn tâm niệm là nơi linh thiêng, nơi này có thần nước, thần núi coi giữ để buôn làng đi thuyền được bình an, thuận buồn xuôi gió, chính vì thế lễ cúng bến thuyền độc mộc đã trở thành một phong tục tập quan độc đáo của người M’nông R Lâm.

Theo phong tục truyền thống của đồng bào M’nông R’Lâm ở buôn Jun thì trước đây cứ khoảng từ 2 – 3 năm một lần, bà con trong buôn sẽ tổ chức lễ cúng bến thuyền độc mộc, tuy nhiên những năm gần đây do thuyền độc mộc không còn được người dân sử dụng phổ biến, thêm vào đó phương tiện giao thông thuận lợi nên đã nhiều năm qua bà con buôn Jun không thực hiện lễ cúng bến thuyền độc mộc hồ Lắk nữa. Vì vậy năm nay khi lễ cúng bến thuyền độc mộc hồ Lắk được Ban tự quan buôn Jun tổ chức, bà con trong buôn rất háo hức tham gia. Ngay từ sáng sớm, mọi người trong buôn làng đã tất bật mỗi người một công việc chuẩn bị các lễ vật gồm có: 1 con heo 3 gang, 1 chén cơm nếp, rượu cần, 1 hồ lô đựng đầy nước và 3 tẩu thuốc lá.  Sau khi chuẩn bị đủ các lễ vật, nghi lễ cúng sẽ bắt đầu, trước khi tiến hành nghi lễ cúng những người uy tín và già làng trong buôn sẽ mời các Giang ở trong vùng như thần đất, thần cây, thần núi đến lễ cúng để cùng bà con đến tiếp đón các Giàng ở buôn làng khác đến lễ cúng. Sau đó thầy cúng sẽ thực hiện nghi lễ cúng mời gọi thần nước hồ Lắk, các thần núi đến lễ cúng. Kết thúc lễ cúng thầy cúng sẽ bôi tiết heo được hoà cùng với rượu cần lên cồng chiêng, ché rượu cần để mời các vị thần nghe tiếng công chiêng và thưởng thức ly rượu cần, thể hiện sự gắn kết giữa các vị thần với nhau và giữa con người với thần linh mong thần linh luôn ở bên cạnh che chở, phù hộ những điều tốt đẹp nhất cho buôn làng.

Đối với người M’nông R’Lâm ở buôn Jun lễ cúng bến thuyền độc mộc Hồ Lắk là lễ cúng có từ lâu đời. Vì vậy lễ cúng này sẽ tiếp tục được bà con trong buôn Jun gìn giữ và phát huy.

Việc cúng bến thuyền độc mộc Hồ Lắk được giữ gìn và phát huy sẽ như bảo tàng sống để giữ nguyên giá trị văn hóa bản sắc của người dân tộc Mnông R’lâm ở buôn Jun, qua đó góp phần tạo sự đoàn kết gắn bó giữa mọi người trong buôn làng.

 H Yur Je + Văn Hoan + Văn Thắng