Trình diễn quy trình làm gốm cổ của người Mnông ở xã Yang Tao, huyện Lắk

Nằm trong chuỗi các hoạt động diễn ra tại Hội đua thuyền độc mộc huyện Lăk lần thứ 4 năm 2025, chiều ngày 11/3, tại quảng trường hoa viên trung tâm huyện Lăk, Huyện đoàn Lăk phối hợp Phòng Văn hoá, Khoa học và Thông tin huyện tổ chức Trình diễn quy trình làm gốm cổ của người M’nông ở xã Yang Tao, huyện Lắk.

Tham gia hoạt động trình diễn là các nghệ nhân: H’Thiết Uông (Yo Khoanh), H’Huyên Bhôk (Mí Xíu), H’Thuyên uông (Mí Khăn), H’ Ciếp Bkrông (Do Din) và H’ Brach KMăn, đặc biệt là H’Thiết Uông (Yo Khoanh), một nghệ nhân nổi tiếng với đôi bàn tay khéo léo đã tạo ra những sản phẩm mang vẻ đẹp mộc mạc của nghề gốm xưa.

Theo Quyết định số 3991, ngày 10/12/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công bố đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với nghề làm gốm của người Mnông, xã Yang Tao, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk.

Trải qua bao thăng trầm, đến nay đồng bào dân tộc M’nông ở xã Yang Tao, huyện Lắk vẫn còn giữ được nghề làm gốm thủ công từ thời xa xưa. Nét độc đáo của gốm cổ Yang Tao thể hiện ở chỗ được chế tác hoàn toàn thủ công. Nguyên liệu làm gốm là đất sét được lấy từ bờ sông, suối và dưới chân núi Chư Yang Sin, đất có màu nâu sậm. Sau khi lấy đất sét về, bà con loại sạch tạp chất, được ủ vào trong bao, thỉnh thoảng châm vào một ít nước để giữ độ ẩm cho đất. Đất sẽ được giã nhuyễn nhào nặn rồi mới tạo phôi để chế tác sản phẩm. Nét độc đáo nghề gốm của người M’ Nông xã Yang Tao, huyện Lăk khác với những nơi khác, người chế tác gốm thủ công ở đây không dùng bàn xoay mà để đất nhuyễn trên đôn gỗ, nghệ nhân sẽ di chuyển vòng quanh dùng đôi bàn tay khéo léo để tạo hình ra các sản phẩm theo ý tưởng của mình. Sau đó, sử dụng thanh tre vót mỏng để tạo hình, dùng miếng vải ướt để làm nhẵn sản phẩm, rồi phơi sản phẩm đến độ khô nhất định, nghệ nhân mới dùng que vẽ hoa văn, họa tiết, lấy hòn đá cuội chà bề mặt cho bóng, rồi tiếp tục phơi khô trong bóng râm.

Các sản phẩm gốm được nung lộ thiên bằng củi khô khi đủ độ chín. thời gian nung khoảng từ 1-2 giờ, tùy thuộc vào số lượng sản phẩm. Khi thấy sản phẩm chín ngã màu, nghệ nhân sẽ rắc trấu lên trên – đây là công đoạn quan trọng để tạo màu đen bóng đặc trưng riêng đối với sản phẩm làm gốm thủ công truyền thống của các nghệ nhân người M’nông ở xã Yang Tao. Lần đầu tiên được xem quy trình làm gốm cổ, ông Nguyễn Xuân Hải, xã Buôn Triết và bạn Nguyễn Chi Vinh, Thị trấn Liên Sơn chia sẻ:

Làm gốm là một nghề thủ công truyền thống có từ lâu đời, gắn liền với đời sống vật chất, tinh thần, mang đặc trưng riêng của người M’nông Rlăm ở xã Yang Tao, huyện Lắk. Hoạt động Trình diễn quy trình làm gốm thủ công truyền thống của các nghệ nhân người M’nông góp phần vào công tác tuyên truyền, giáo dục thế hệ trẻ lòng tự hào, tự tôn, đề cao ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát huy nghề thủ công truyền thống của dân tộc. Đồng thời, nâng cao ý thức, trách nhiệm của Nhân dân trong việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn công tác phát triển văn hóa và du lịch.

Vy Thuỷ – Văn Hoan