Công tác rà soát hộ nghèo và hộ cận nghèo – cơ sở quan trọng thực hiện chính sách giảm nghèo

Nhằm đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu giảm nghèo toàn huyện năm 2020 và giai đoạn 2016-2020, phong Lao động- Thương binh và xã hội huyện đã tăng cường phối hợp với các địa phương trên địa bàn huyện chú trọng, tập trung đẩy nhanh  công tác điều tra, rà soát, bình xét hộ nghèo, cận nghèo, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Bởi vì, đây được xem là khâu quan trọng để hoạch định và triển khai thực hiện những chính sách hỗ trợ, chương trình an sinh xã hội kịp thời, hiệu quả.

Theo báo cáo của UBND huyện về kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2019, trên địa bàn huyện có tổng số 18.392 hộ dân với 74.504 khẩu. Trong đó, có 5.883 hộ nghèo,với 24.854 khẩu chiếm 31,99% tổng số hộ dân (giảm 8,59% so với đầu năm 2019); đạt 141%  so với chỉ tiêu Nghị quyết của Hội đồng nhân dân huyện giao; có 3.125 hộ cận nghèo, với 13.281 khẩu chiếm 16,99% tổng số hộ. Những năm qua, cacs cấp uỷ, chính quyền địa phương các xã, thị trấn đã lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện khá tốt công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo. Tuy nhiên, vẫn còn một số đơn vị chưa quan tâm vào cuộc nên công tác chỉ đạo chưa quyết liệt, thiếu chặt chẽ, còn có biểu hiện né tránh, ngại va chạm, dẫn đến kết quả rà soát chưa phản ánh chính xác đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo. Để công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2020 trên địa bàn huyện thực hiện nghiêm túc, UBND huyện đã ban hành Kế hoạch số 244 về việc rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo giai đoạn 2016-2020 và chuẩn bị tổng điều tra hộ nghèo áp dụng cho giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn.

Việc rà soát, xác định danh sách các đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo đến thời điểm cuối năm 2020 với mục đích đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu giảm nghèo trong năm và chuẩn bị tổng điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2021-2025. Đây chính là cơ sở xác định đối tượng để thực hiện chính sách giảm nghèo, an sinh xã hội và xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2021 và giai đoạn 2021-2025.

Theo ông Ngyễn Văn Chiến – Trưởng phòng Lao động-Thương binh-Xã hội (LĐ-TB-XH), đối với rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn giai đoạn 2016-2020, các địa phương bám sát tiêu chí quy định tại Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg ngày 19-11-2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng giai đoạn 2016-2020 ; Thông tư số 17/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28/6/2016 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội hướng dẫn quy trình rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo hàng năm theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016-2020 và Thông tư số 14/2018/TT-BLĐTBXH ngày 26/9/2018 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 17/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28/6/2016 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội hướng dẫn quy trình rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo hàng năm theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016-2020. Đối tượng là tất cả các gia đình thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo sinh sống trên địa bàn huyện đến thời điểm rà soát.

Cùng với đó, các xã, thị trấn đều thành lập ban chỉ đạo giảm nghèo, triển khai đồng bộ công tác rà soát, bình xét hộ nghèo đến từng thôn, buôn, tổ dân phố. Cán bộ ở cơ sở là người trực tiếp nắm vững chính sách và địa bàn dân cư nơi cư trú, triển khai chấm theo phiếu, sau đó xin ý kiến góp ý công khai rộng rãi toàn dân, báo cáo cấp trên theo quy định. Phương pháp thực hiện là rà soát thông qua đánh giá, chấm điểm tài sản, thu thập thông tin đặc điểm, điều kiện sống của hộ gia đình để ước lượng thu nhập và xác định mức độ thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản của gia đình. Công tác điều tra thu thập số liệu ở các hộ được thực hiện bằng phương pháp phỏng vấn trực tiếp. Vì vậy, điều tra viên phải đến từng hộ để trực tiếp hỏi người cung cấp thông tin, ghi đầy đủ câu trả lời vào phiếu điều tra. Điều này đòi hỏi điều tra viên phải là người đáp ứng một số tiêu chí, như: hiểu biết tình hình dân cư tại địa bàn; trực tiếp thu thập thông tin của từng hộ; phản ánh đúng tình hình thu nhập và việc tiếp cận các nhu cầu xã hội cơ bản của hộ theo các tiêu chí quy định tại phiếu điều tra; có kinh nghiệm điều tra, khảo sát; am hiểu về đánh giá đặc điểm hộ gia đình… Người cung cấp thông tin là chủ hộ hoặc người hiểu và nắm được thông tin yêu cầu của phiếu điều tra. Trên cơ sở đó, trong quá trình điều tra phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy, chính quyền và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị ở địa phương. Đặc biệt, công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo phải bảo đảm đúng quy trình, phương pháp, trung thực, công khai, minh bạch, công bằng, dân chủ và có sự tham gia của người dân, tạo sự đồng thuận nhằm xác định đúng đối tượng, phản ánh đúng thực trạng đời sống nhân dân địa phương.

Năm 2019, xã Đăk Phơi có 1.440 hộ, trong đó có 621 hộ nghoè và 155 hộ cận nghèo. Nhằm tránh tình trạng phản ánh sai lệch thực tế về tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2020, xã đã xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện bình xét, đánh giá rất kỹ, thực chất, không máy móc, hời hợt. Cán bộ, công chức chuyên trách và khối đoàn thể xã trực tiếp đi cùng thôn, buôn để tham gia rà soát để có sự chính xác cao khi điều tra, bình xét, lập danh sách hộ nghèo, cận nghèo.

Ngày đầu ra quân rà soát hộ nghèo, xã Đăk Phơi chọn buôn Chiêng Kao để làm điểm và họp rút kinh nghiệm. Dựa trên kết quả rà soát hộ nghèo năm 2019, buôn Chiêng Kao có tổng số 210 hộ dân, thì có đến 80 hộ nghèo và 32 hộ cận nghèo. Ngày đầu ra quân,  các thành viên BCĐ giảm nghèo của xã  đã cùng với cán bộ thôn, buôn đi đến từng hộ dân để điều tra, rà soát, đặc biệt chú trọng đến các hộ gia đình nhiều năm liền vẫn chưa thể vươn lên thoát nghèo, đánh giá tình hình thực tế tại các hộ gia đình, như gia đình anh Y Mbiêng M’Bôn.

Còn tại xã Yang Tao, trước khi tiến hành điều tra, rà soát hộ nghèo, UBND xã đã đánh giá tổng quan đời sống của người dân trên địa bàn xã, nhất là đối với các hộ nghèo và cận nghèo phát sinh vào cuối năm 2019. Qua thống kê, toàn xã có 872 hộ nghèo thì hiện nay đã có 327 hộ thoát nghèo, và số hộ nghèo mới phát sinh là 42 hộ; số hộ cận nghèo cuối năm 2019 là 474 hộ , đến nay có 114 hộ cận nghèo phát sinh. Từ đó, UBND xã Yang Tao xác định, để làm tốt công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, cận nghèo và hộ làm nông nghiệp có mức sống trung bình, địa phương tăng cường công tác tuyên truyền tới mọi tầng lớp nhân dân trong suốt quá trình điều tra, rà soát. Từ đó, người dân có nhận thức đúng đắn về rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo và xác định đó là trách nhiệm của toàn dân, vì lợi ích của cộng đồng để tham gia họp dân với ý thức và trách nhiệm cao. Xã đã tổ chức họp BCĐ giảm nghèo lần 2 để thống nhất phương án triển khai rà soát hộ nghèo năm 2020, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên BCĐ. Những khó khăn, vướng mắc, đề xuất, kiến nghị cũng được thảo luận tháo gỡ nhằm phấn đấu hoàn thành tốt công tác điều tra, rà  soát hộ nghèo năm 2020 trên địa bàn xã trước ngày 20/12/2020.

Sau họp BCĐ giảm nghèo, xã Yang Tao  đã tiến hành tổ chức triển khai công tác điều tra, rà soát hộ nghèo tại buôn Biăp để rút kinh nghiệm, rồi triển khai thực hiện  rông rãi đến  các buôn trong xã bảo đảm đầy đủ thông tin, kịp thời, chính xác, đúng đối tượng thật sự hiệu quả và hoàn thành đúng tiến độ kế hoạch đề ra. Tại các hộ gia đình, các hộ dân đã cung cấp những thông tin cần thiết cho đoàn để đánh dấu vào phiếu điều tra, rà soát.

Với kết quả rà soát năm 2019, hiện xã Bông Krang có 1.829 hộ thì có đến 43,7% hộ nghèo, 18,86% hộ cận nghèo. Cũng như xã Đăk Phơi và xã Yang Tao, những năm qua công tác điều tra, rà soát hộ nghèo tại xã Bông Krang luôn nhận được sự quan tâm của các cấp chính quyền và đông đảo người dân trong xã. Để công tác rà soát hộ nghèo đật kết quả, đúng đối tượng theo quy định, hàng năm BCĐ giảm nghèo của xã đã họp thống nhất triển khai kế hoạch rà soát hộ nghèo và phân công cán bộ xã trực tiếp tham gia cùng thôn, buôn đến tận các hộ dân, nắm bắt thông tin theo mẫu đã được quy định và tiến hành chấm điểm theo các tiêu chí. Các hộ dân có trách nhiệm cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về các nội dung được yêu cầu trả lời như mức thu nhập, diện tích đất canh tác, số nhân khẩu trong hộ gia đình…Trong công tác rà soát hộ nghèo, xã Bông Krang quan tâm chú trọng đến những hộ dân có hoàn cảnh khó khăn lại thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai như ngập lụt, hạn hán gây ảnh hưởng đến diện tích lúa canh tác, vì đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng các hộ sau khi đã thoát nghèo sẽ tái nghèo trở lại…

Có thể nói, rà soát chặt chẽ, bình xét chính xác, dân chủ, công tâm để xác định hộ nghèo, cận nghèo là điều kiện để mọi nguồn lực hỗ trợ đến người dân được kịp thời, đầy đủ. Thông qua đó, địa phương nắm được tình hình, khó khăn của từng trường hợp cụ thể, giúp cho người dân được tiếp cận, hưởng lợi từ những chính sách hỗ trợ phù hợp về nhà ở, cây trồng, vật nuôi, vốn sản xuất, việc làm…Việc rà soát các đối tượng hộ nghèo, cận nghèo chặt chẽ, công khai, minh bạch, đúng đối tượng cũng chính là động lực để mỗi người dân vươn lên thoát nghèo bền vững, không trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước. Kết thúc cuộc điều tra, từng địa phương phải xác định được chính xác số lượng, lập danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo và thành viên thuộc hộ đầy đủ thông tin để theo dõi, quản lý, báo cáo cấp trên phê duyệt, công nhận. Bên cạnh đó, phải phân loại được hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có mức sống trung bình theo tiêu chí quy định của Trung ương.

Như vậy, việc xác định đúng đối tượng theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2016-2020 bằng phương thức tiếp cận đa chiều sẽ là cơ sở quan trọng để huyện có giải pháp, chính sách giảm nghèo và phát triển kinh tế-xã hội phù hợp, góp phần tăng trưởng kinh tế, cải thiện, nâng cao đời sống nhân dân. Song để công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo tiến hành đúng tiến độ và đạt kết quả cao, các cơ quan thông tin truyền thông, chính quyền các cấp cần phối hợp tích cực tuyên truyền về công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo để nhân dân cùng tham gia, giám sát. Mặt khác, các địa phương thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, công khai, minh bạch công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo theo quy định tại các thông tư, văn bản hướng dẫn.

Trong đó, đáng chú ý là kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ số hộ nghèo phát sinh hàng năm trên địa bàn và giải trình, báo cáo cụ thể các nguyên nhân phát sinh hộ nghèo. Có như vậy, công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo mới bảo đảm đúng đối tượng, không bỏ sót và niềm tin của nhân dân với chủ trường đường lối của Đảng, chính sách, xã hội của Nhà nước đến với đối tượng bảo đảm, kịp thời hơn./.

Vy Thuỷ